صنعت فولاد یکی از بزرگ ترین و پیچیده‌ترین صنایع است که استفاده گسترده‌ای در بخش‌های مختلف صنعتی و ساختمانی دارد. برای فعالیت موثر در این حوزه، آشنایی با اصطلاحات تخصصی و مفاهیم مرتبط با محصولات فولادی بسیار اهمیت دارد. این اصطلاحات به شما کمک می‌کنند تا در خرید، فروش و استفاده از ورق‌ها و سایر محصولات فولادی با دقت و اطمینان بیشتری عمل کنید. به ویژه افرادی که تازه وارد این صنعت شده‌اند، بدون داشتن دانش کافی درباره این واژگان ممکن است با چالش‌ها و مشکلات متعددی روبرو شوند.
هر صنعت زبان و اصطلاحات خاص خود را دارد و صنعت فولاد نیز از این قاعده مستثنی نیست. در این مقاله از فولاد موحد، قصد داریم به مهم ترین اصطلاحات بازار فولاد اشاره کنیم تا بتوانید با دانش و تسلط بیشتری در این زمینه فعالیت کنید.
اهمیت آشنایی با اصطلاحات فولادی در بازار فولاد
آشنایی با اصطلاحات فولادی در بازار فولاد اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا این صنعت دارای زبان تخصصی و واژگان فنی متعددی است که فهم آنها به خریداران، فروشندگان و فعالان این حوزه کمک می‌کند تصمیمات دقیق‌تر و هوشمندانه‌تری بگیرند. اصطلاحات بازار فولاد مانند بیلت، بلوم، ضخامت، استانداردهای DIN و EN، و گرید فولاد، بخش‌هایی از این زبان تخصصی هستند که بدون شناخت آنها، ممکن است در فرآیند خرید یا مذاکره دچار سردرگمی شوید.
این اصطلاحات به عنوان زبان مشترک بین فعالان صنعت فولاد عمل کرده و ارتباط موثرتر، افزایش کیفیت محصولات و بهبود کارایی فرآیندها را ممکن می‌سازند. بنابراین، یادگیری و تسلط بر این واژگان به ویژه برای تازه واردان به بازار فولاد، از بروز اشتباهات و کاهش اعتماد به نفس جلوگیری می‌کند و تجربه خرید و فروش را بهبود می‌بخشد.
مواد اولیه و اصطلاحات فولادی در صنعت فولاد
1. شمش فولادی
یکی از اصلی ترین و حیاتی ترین محصولات صنعت فولاد شمش فولادی است که به عنوان ماده اولیه برای تولید انواع محصولات فولادی مانند تیرآهن، میلگرد، نبشی و ورق سیاه استفاده میشود. شمش های فولادی معمولا دارای سطح مقطع ذوزنقه ای هستند و طول آنها کمتر از دو متر میباشد که این ویژگی باعث میشود حمل و نقل و انبار کردن آنها آسان تر شود.
شمش فولادی به دو دسته نوردی و ریخته گری تقسیم میشود و شامل زیرمجموعه هایی مانند بیلت، بلوم و اسلب هستند که هرکدام نقش مهمی در فرآیند تولید فولاد دارند. محصولات زیر مجموعه شمش فولادی به صورت مستقیم مصرف نمیشوند و به عنوان حلقه اتصال بین فولاد مذاب و محصولات نهایی، از اصلی ترین مقاطع فولاد به شمار می روند. طراحی خاص شمش های فولادی ، حمل و نقل و ذخیره سازی بهینه را ممکن میسازد و نقش کلیدی در صنعت فولاد دارد.
2. بیلت یا شمشال
یکی از محصولات پایه و مهم در صنعت فولاد بیلت یا شمشال است که به عنوان ماده اولیه برای تولید مقاطع طویل مانند میلگرد، تسمه، سیم و کابل فولادی استفاده میشود. این محصول دارای سطح مقطع مربعی یا دایره ای توپر با مساحت کمتر از ۲۳۰ سانتی متر مربع است و در دو نوع 3SP با شکل پذیری بالا و 5SP با انعطاف پذیری کمتر تولید میشود.
فرآیند تولید بیلت شامل ذوب قراضه فولاد، ریخته‌گری در قالب و سرد کردن آن است که سپس برای نورد و تولید محصولات نهایی آماده میشود. با افزایش تقاضا برای محصولات فولادی، تولید بیلت نیز رشد می‌کند و نقش کلیدی در تأمین مواد اولیه صنعت فولاد دارد.
3. جوش پذیری
جوش پذیری یکی از ویژگی های مهم فولاد است که نشان دهنده توانایی آن در انجام آسان و با کیفیت عملیات جوشکاری است. فولادی با جوش پذیری مناسب، بدون نیاز به فرآیندهای پیچیده، امکان ایجاد اتصالات قوی و پایدار را فراهم می‌کند. این ویژگی به ترکیب شیمیایی، به‌ویژه درصد کربن، نوع فولاد، ضخامت ورق و تنش‌های حین جوشکاری بستگی دارد.
هرچه درصد کربن بالاتر باشد، جوش‌پذیری کاهش می‌یابد و فولاد ممکن است هنگام جوشکاری ترک خورده و استحکام خود را از دست بدهد. بنابراین، انتخاب فولاد با جوش‌پذیری مناسب برای کاربردهای نیازمند جوشکاری اهمیت زیادی دارد.
4. پروفیل فولادی
پروفیل در صنعت فولاد به محصولات با سطح مقطع ثابت و طول زیاد گفته میشود که شامل انواع میلگرد، تیرآهن، نبشی، ناودانی و لوله میباشد. این مقاطع فولادی، چه توخالی و چه توپر، کاربرد وسیعی در ساختمان‌سازی، صنایع خودروسازی، مبلمان و ساخت در و پنجره دارند. پروفیل‌ها بر اساس جنس، ابعاد و شکل ظاهری‌شان در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند و به دلیل استحکام بالا و قابلیت شکل‌پذیری، نقش مهمی در افزایش مقاومت و کارایی سازه‌ها ایفا می‌کنند.
انتخاب صحیح نوع پروفیل متناسب با نیاز پروژه، از اهمیت بالایی برخوردار است.
5. ناودانی
ناودانی یکی از مقاطع طولی فولادی است که به شکل حروف U و C انگلیسی طراحی شده است. این مقطع شامل یک سطح افقی به نام جان و دو بال عمودی است که در ابعاد و ضخامت های متنوع تولید میشود. ناودانی ها از نظر وزن به دو دسته سبک و سنگین تقسیم بندی می‌شوند. این محصول کاربرد گسترده ای در صنعت ساختمان سازی، سازه های فلزی و پروژه های عمرانی دارد و به دلیل استحکام و انعطاف پذیری، گزینه ای مناسب برای تحمل بارهای مختلف به شمار می‌رود.
انتخاب نوع ناودانی مناسب بسته به نیاز پروژه و شرایط فنی اهمیت ویژه‌ای دارد.
6. خاموت
خاموت یا میلگرد عرضی، یکی از اجزای حیاتی در ساخت سازه های بتنی است که از خم شدن بخشی از یک شاخه میلگرد به وجود می‌آید و به دور میلگردهای طولی پیچیده میشود. این قطعه فلزی نقش مهمی در افزایش مقاومت سازه در برابر نیروهای برشی و پیچشی دارد و به عنوان آرماتور عرضی شناخته میشود. استفاده از خاموت باعث تقویت سازه و جلوگیری از شکست‌های ناشی از نیروهای پیچشی و برشی میشود و به همین دلیل در آرماتوربندی ساختمان‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد.
قیمت خاموت نیز تحت تأثیر قیمت میلگرد و روش تولید آن قرار دارد. خاموت یکی از کلیدی ترین عناصر در صنعت فولاد و ساختمان‌سازی است که نقش مؤثری در افزایش ایمنی و دوام سازه‌های بتنی ایفا می‌کند.
7. ریخته گری
ریخته گری یکی از قدیمی ترین و پرکاربردترین روش های تولید قطعات فلزی است که در آن فلز مذاب در قالب ریخته شده و با استفاده از فشار، خلأ یا نیروی گریز از مرکز به شکل دقیق قالب درمی‌آید. این فرآیند شامل ذوب فلز، تهیه قالب، ریخته گری، سرد شدن و خارج کردن قطعه است. بسته به اندازه قطعه، ریخته گری در قالب‌های باز (برای قطعات بزرگ) یا بسته (برای قطعات کوچک) انجام میشود و نقش مهمی در تولید قطعات پیچیده و دقیق در صنعت فولاد دارد.
8. کوئنچ کردن
کوئنچ کردن یکی از عملیات حرارتی مهم در فولاد است که طی آن قطعه فولادی پس از گرم شدن به دمای بالاتر از نقطه بحرانی، به سرعت در آب، روغن یا محلول‌های پلیمری سرد میشود. این فرآیند باعث ایجاد ساختار مارتنزیت میشود که استحکام و سختی فولاد را افزایش میدهد. کوئنچ آبی سریع تر و سخت‌تر است اما خطر ترک خوردگی دارد، در حالی که کوئنچ روغنی آرام تر است و سختی کمتری ایجاد می‌کند.
این روش برای بهبود خواص فیزیکی قطعات فولادی، به ویژه در ساخت ابزارهای صنعتی و قطعات خودرو کاربرد فراوان دارد.
9. اسلب یا تختال
یکی از اصطلاحات در صنعت فولاد اسلب یا تختال است. تختال یا اسلب، مقطعی مستطیلی با ابعاد حدود ۱۲ در ۱.۲۵ متر و ضخامت ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلی‌متر است که به عنوان ماده اولیه اصلی در تولید ورق‌ها، صفحات فولادی، لوله‌ها و مقاطع مختلف کاربرد دارد. این محصول از طریق ریخته گری پیوسته یا نورد گرم شمش تولید می شود و نقش مهمی در صنعت فولاد و تعیین قیمت محصولات نهایی ایفا می‌کند.
10. بندیل
بندیل نوعی بسته بندی برای حمل و نگهداری مقاطع فولادی مانند میلگرد و شمش است که در آن، تعدادی محصول با ویژگی‌های یکسان با نوارهای فلزی یا پلاستیکی به هم متصل می‌شوند. وزن هر بندیل معمولاً بین ۲ تا ۵.۵ تن است و تعداد شاخه‌ها با تقسیم وزن کل بر وزن هر شاخه تعیین میشود. این بسته‌بندی ایمنی را افزایش میدهد، در فضا صرفه‌جویی می‌کند و حمل و نقل را آسان تر میسازد.
بندیل ها در بهینه‌سازی حمل و انبارداری فولاد نقش بسزایی دارند.
11. آهن اسفنجی
یکی از دیگر از اصطلاحات مهم در صنعت فولاد آهن اسفنجی است. آهن اسفنجی محصولی فلزی است که از احیای مستقیم سنگ آهن بدون ذوب شدن تولید میشود و دارای ساختاری متخلخل است. این محصول، با خلوص بالاتر نسبت به سنگ آهن، جایگزینی برای آهن خام و ضایعات در صنعت فولاد به شمار می‌رود و در کوره‌های قوس الکتریکی برای تولید شمش استفاده میشود.
آهن اسفنجی به دلیل مصرف انرژی کمتر و آلودگی کمتر، گزینه‌ای سازگار با محیط زیست است و انواع مختلفی دارد. این محصول نقش مهمی در تولید فولاد ثانویه دارد و به عنوان ماده اولیه‌ای با عیار بالا شناخته میشود.
12. بلوم یا شمشه
بلوم یا شمشه، مقاطع فولادی توپر با سطح مقطع مربعی یا دایره‌ای شکل بزرگ‌تر از ۲۳۰ سانتی‌متر مربع هستند که به عنوان ماده اولیه در تولید انواع مقاطع فولادی مانند تیرآهن، قوطی، ناودانی، نبشی، میلگرد و ریل به کار می‌روند. این محصولات که به شمش فابریک نیز معروفند، در مقایسه با بیلت سطح مقطع بزرگ‌تری دارند و در تولید محصولاتی با ابعاد و وزن بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ویژگی‌ها، کاربردها و روش تولید بلوم مشابه بیلت است، اما تفاوت اصلی در مساحت مقاطع تولیدی و ابعاد نهایی محصول است. بلوم نقش اساسی در صنایع فولادسازی دارد و به عنوان پایه و اساس تولید مقاطع فولادی سنگین‌تر شناخته میشود.
13. نبشی
نبشی به مقاطع فولادی اطلاق میشود که از دو ضلع عمود بر هم تشکیل شده‌اند. این ضلع ها می‌توانند مساوی یا نامساوی باشند. نبشی کاربرد فراوانی در ساختمان سازی و صنایع مختلف دارد و به دو صورت پرسی و فابریک تولید می شود که نوع فابریک آن از شمش فولادی ساخته میشود.
14. اسید شویی
یکی دیگر از اصطلاحات در صنعت فولاد اسید شویی است. اسید شویی فرایندی است که طی آن چربی ها و آلودگی‌های سطح مقاطع فلزی، مانند ورق های فولادی که از طریق نورد گرم به ضخامت مورد نظر رسیده‌اند، با استفاده از اسید کلریدریک پاک‌سازی می‌شوند. این عملیات باعث افزایش کیفیت سطح فلز و آماده‌سازی آن برای مراحل بعدی تولید مانند رنگ‌آمیزی یا پوشش‌دهی میشود. اسید شویی نقش مهمی در بهبود خواص ظاهری و مقاومت قطعات فولادی ایفا می‌کند.
جمع بندی
آشنایی با اصطلاحات فولادی در صنعت فولاد اهمیت فراوانی دارد. این واژگان به درک بهتر فرآیندها و محصولات فولادی کمک می‌کنند و انتخاب صحیح مواد و روش‌ها را برای تولید با کیفیت تضمین می‌کنند. شناخت این اصطلاحات برای فعالان صنعت فولاد ضروری است تا بتوانند در بازار رقابتی موفق عمل کنند.
شرکت فولاد موحد با ارائه انواع محصولات فولادی با کیفیت بالا و مطابق استانداردهای روز، همراهی مطمئن برای تمامی نیازهای شما در صنعت فولاد است و بهترین گزینه برای خرید محصولات فولادی به شمار می‌آید.
این شرکت با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته و نیروی متخصص، محصولات خود را مطابق با استانداردهای ملی و بین‌المللی تولید می‌کند و پاسخگوی نیاز صنایع مختلف از جمله ساختمان‌سازی، خودروسازی و کشاورزی میباشد. فولاد موحد با ارائه قیمت‌های رقابتی و خدمات آنلاین، انتخابی مطمئن برای خریداران محصولات فولادی است.
